Kύριε Γερόλυμπε, οι θάλασσές σας στην έκθεση «Μare Liberum» είναι ποιητικές αφηγήσεις.
Mας προκαλούν να ταξιδέψουμε πάνω τους, να αφεθούμε στη μαγεία τους, να χαθούμε στις φουρτούνες τους, να απελευθερωθούμε σε χρόνο άχρονο. Παραπέμπουν στη «μικρή πράσινη θάλασσα δεκατριώ χρονώ» του Ελύτη, στην «πίκρα αμίλητη, πίκρα αξήγητη, πίκρα μεγάλη, άσβηστη και μέσ᾿ τον παράδεισο των πρώτων μας χρόνων κοντὰ στο ακρογιάλι» θάλασσα του Παλαμά, στο στίχο του Γιάννη Βαρβέρη «μόνη κίνηση το βλέμμα επάνω στα κύματα».
Τι είναι για εσάς η θάλασσα και πώς καταφέρνετε μέσα από τις φωτογραφίες σας να συμπαρασύρετε το κοινό σας σε ένα όνειρο διαρκείας;
Κυρία Μακρή, κατ’ αρχάς σας ευχαριστώ θερμά για τα λόγια σας, μακάρι, πράγματι, να εκλαμβάνονται από το κοινό ως ποιητικές αφηγήσεις, ομολογώ ότι μια τέτοια πρόσληψη θα με χαροποιούσε ιδιαίτερα. Χαίρομαι - επίσης - που επικαλείστε τον Ελύτη. Ένα άλλο του ποίημα, “ο μικρός Ναυτίλος” μου έχει κρατήσει καλή συντροφιά όλα αυτά τα χρόνια κατά τη διάρκεια της σταδιακής δημιουργίας της ενότητας Mare Liberum. Έναντι, λοιπόν, οποιασδήποτε άλλης εξήγησης, επιτρέψτε μου να απαντήσω στην ερώτησή σας τι είναι για μένα η θάλασσα και πώς προσελκύω το κοινό να ταξιδέψει μαζί μου με ένα μικρό τμήμα του ποιήματος αυτού:
«Πουθενά αλλού δεν ένιωσα τη ζωή μου τόσο δικαιωμένη παρά στη γέφυρα ενός πλοίου.
Στη θέση τους τη σωστή, τα πάντα: οι βίδες, οι λαμαρίνες, οι σωλήνες, τα συρματόσχοινα, οι αεραγωγοί, τα όργανα πλεύσεως.
Και ο ίδιος εγώ που εγγράφω την αέναη μεταβολή παραμένοντας στο ίδιο σημείο.
Ένας πλήρης, αυτάρκης και συγκροτημένος κόσμος που μου δίνεται και του δίνομαι και εισχωρούμε μαζί σαν ένα σώμα στον κίνδυνο ή στο θαύμα.
Πλοίο διαρκείας η χώρα μου.»
Η εικόνα αποτελεί τεκμήριο της πραγματικότητας ή «απορροή του παρελθόντος»;
Η φωτογραφική εικόνα αποτέλεσε, λανθασμένα, τεκμήριο της πραγματικότητας για ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της φωτογραφίας καθώς υπήρξε το πρώτο τεχνικό μέσο αναπαράστασης.
Όταν ο πολιτισμός μας ωρίμασε, αντιληφθήκαμε ότι η φωτογραφία δεν παρέχει καμία αντικειμενικότητα, αντιθέτως είναι τόσο υποκειμενικό μέσο όσο οποιαδήποτε άλλη μορφή αναπαράστασης.
Αυτό που παρέμεινε - ωστόσο- είναι η συγκράτηση και διάσωση μιας χρονικής στιγμής στη μνήμη, συνθήκη που εξηγείται καταπληκτικά από το ρήμα “απαθανατίζω”, καθιστώ, δηλαδή κάτι αθάνατο.
Σύμφωνα με ρήση του Ansel Adams, του μεγάλου φωτογράφου τοπίων: “Δεν «παίρνεις» μία φωτογραφία. Την κατασκευάζεις”. Το συμμερίζεστε;
Το συμμερίζομαι απολύτως και θα ήθελα να το συμπληρώσω με τον ορισμό για τη φωτογραφία τοπίου ενός άλλου μεγάλου Αμερικανού φωτογράφου της επόμενης γενιάς που φέρει το ίδιο επώνυμο, του Robert Adams που σημειώνει:
«Η φωτογραφία τοπίου μας φέρνει τρεις ποιότητες: γεωγραφία, αυτοβιογραφία και μεταφορά.
Αυτό που, παραδοσιακά, προσπαθεί να κάνει ένας φωτογράφος τοπίου είναι να μεταφέρει το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον σε μια εικόνα.
Γιατί για να πετύχει μια φωτογραφία χρειάζεσαι μέσα της τα ίχνη του παρελθόντος, τα καθημερινά νέα και την προφητεία για αυτό που έρχεται.»
Επιδιώκετε να δημιουργείτε εικόνες-αινιγματικά οράματα που αποκόπτουν τον θεατή από την πραγματικότητα και του προκαλούν συγκινησιακές εμπειρίες;
Θα το θέσω με άλλους όρους: αυτό που, ιδανικά, θα ήθελα να πετύχω είναι να δημιουργήσω ένα κόσμο, όπου ο επισκέπτης δεν θα δει την τέχνη ενός άλλου αλλά τη δική του μέσα από τη δική του εμπειρία στη ζωή.
Ο πλέον ενδιαφέρον ορισμός που έχω συναντήσει για την τέχνη είναι του Γάλλου κινηματογραφιστή Robert Fillou που έλεγε «τι είναι τέχνη; είναι αυτό που κάνει τη ζωή πιο ενδιαφέρουσα από την τέχνη».
Αν ένας θεατής κοιτάζοντας μία από τις θάλασσές μου θυμάται τη δική του, τότε εγώ είμαι ευτυχής.
O Γάλλος φιλόσοφος Michel Foucault λέει ότι οι φωτογραφίες σχηματίζουν χώρους που ονομάζονται ετεροτοπία, έννοια που χρησιμοποιεί για να περιγράψει χώρους που λειτουργούν ως κάτι καινούργιο, ένα μοναδικό χώρο που δεν είναι ούτε εδώ ούτε εκεί, ταυτόχρονα τόσο σωματικά όσο και διανοητικά, ένα νέο χώρο που περικλείει ταυτόχρονα ένα νέο κόσμο. Tι πιστεύετε εσείς;
Δεν θα διαφωνήσω, ωστόσο και πάλι, θα επιμείνω ότι η φωτογραφία μπορεί να θεαθεί ως η λεπτή λωρίδα τέχνης ανάμεσα στη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο.
Παρέχει αυτόν τον νέο κόσμο που σημειώνετε, τον καινούργιο μοναδικό χώρο που δεν είναι ούτε εδώ ούτε εκεί, αφήνοντας, όμως τον θεατή, να επιλέξει ο ίδιος το τι βλέπει.
Η φωτογραφία, με άλλα λόγια, παρέχει την αρχή της αφήγησης, αφήνοντας το τέλος της στην φαντασία του θεατή.
Ποιες φωτογραφίες προτιμάτε; Με χρώμα ή χωρίς;
Εδώ και αρκετά χρόνια προτιμώ την έγχρωμη φωτογραφία για τον εξής απλό λόγο: προτιμώ ως δημιουργός να είμαι εγώ υπεύθυνος για την αφαίρεση, όχι το υλικό που χρησιμοποιώ.
Αν, εν ολίγοις, αποφασίσω να κάνω φωτογραφίες όπου το χρώμα είναι περιορισμένο, αυτό θα ήθελα να οφείλεται στις ιδέες και την ικανότητά μου και όχι στο φιλμ.
Ποιες τεχνικές φωτογραφίας επιλέγετε να χρησιμοποιείτε;
Φωτογραφίζω με μία αργή και ιδιαίτερα ακριβή διαδικασία.
Δουλεύω με μηχανή μεγάλου φορμάτ, με ψηφιακή πλάτη μεγάλου μεγέθους και τρίποδο.
Αφού καδράρω στο θαμπόγυαλο, το αντικαθιστώ με τον ψηφιακό αισθητήρα και φωτογραφίζω αρκετές λήψεις εντός του κύκλου κάλυψης του φακού, αποφεύγοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο κάθε παραμόρφωση.
Η διαδικασία απαιτεί αρκετό χρόνο, αλλά αποζημιώνει ως προς το αισθητικό αποτέλεσμα.
Ποια είναι η σχέση μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής φωτογραφίας;
Πώς ένας δημιουργός διακρίνει την φωτογραφική δραστηριότητα που τον ζει από εκείνη για την οποία ζει; Αποτελούν δύο διαφορετικούς κόσμους ή αντιθέτως αλληλοσυμπληρώνονται;
Η απάντηση στην ερώτησή σας συνοψίζει, πιθανώς, όλη μου την πορεία.
Από πολύ μικρός στον κόσμο της φωτογραφίας μού κατέστη σαφές ότι υπήρχαν καθαρές πορείες όπως αυτή του επαγγελματία φωτογράφου ή αντίστοιχα του καλλιτέχνη φωτογράφου, που πολύ δύσκολα συντίθεντο σε μια κοινή.
Παρακολούθησα σημαντικούς δημιουργούς να αναγνωρίζονται στον ένα ή στον άλλο χώρο, αλλά σπανιότατα και στους δύο.
Αν θα μπορούσα να κοιτάξω πίσω και να ξεχωρίσω ένα χαρακτηριστικό στη δική μου πορεία, 25 χρόνια μετά, είναι η προσπάθειά μου να μπολιάσω τη μία δραστηριότητα με τις ποιότητες της άλλης: να παράξω επαγγελματικές φωτογραφίες με την αισθητική και την ποιητική αντιμετώπιση της προσωπικής φωτογραφίας και αντίστοιχα καλλιτεχνικές φωτογραφίες με την τεχνική αρτιότητα των επαγγελματικών απαιτήσεων.
Σας ομολογώ ότι ακόμα δεν έχω καταλήξει κατά πόσο κάτι τέτοιο έγινε κατορθωτό, συνεχίζουμε και βλέπουμε!
Τι είναι αυτό που ζητά κανείς από την τέχνη της φωτογραφίας και πόσο διαφέρει αυτό από την κατανάλωση της εικόνας; (αυτή της διαφήμισης ή της τηλεόρασης);
Ευτυχώς και πάλι, ο καθένας ζητά αυτό που ο ίδιος έχει ανάγκη, άλλοι την αισθητική απόλαυση, άλλοι την ποιητική διάσταση, ή μία διαφορετική ερμηνεία του κόσμου, ό,τι με λίγα λόγια ζητάμε από κάθε καλλιτεχνική έκφανση.
Αυτό που έχει αλλάξει εντονότατα στη σημερινή εποχή είναι η υπερκατανάλωση της εικόνας.
Σωστά σημειώνετε ότι το φαινόμενο αυτό ξεκίνησε από την τηλεόραση κατά τη δεκαετία του ’80 ενώ σήμερα έχει περάσει στο διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα που μας βομβαρδίζουν με εκατομμύρια εικόνες καθημερινά, ο αριθμός των οποίων τις καθιστά άμεσα ξεχασμένες, δεν συγκρατούμε καμία. Αν για ένα πράγμα είμαι σίγουρος, πάντως, είναι όσες περισσότερες οι εικόνες τόσο δυσκολότερο να βρεις μία καλή.
Θα επιμείνω και πάλι: η αργή διαδικασία λήψης, όσο και αν είναι επίπονη, παράγει εικόνες που συγκρατούν το βλέμμα.
Ποιες είναι οι επιρροές που έχετε δεχθεί;
Είναι αρκετές και από πολλούς τομείς.
Ο Kazimir Malevitch διαμόρφωσε εν πολλοίς τη ματιά μου στη ζωγραφική, όπως αντίστοιχα ο Enki Bilal στα κόμικς.
Στη φωτογραφία ακολουθώ την αυστηρή σχολή New Topographics, όπως αυτή διαμορφώθηκε εν πολλοίς από τους Lewis Baltz και Robert Adams, ενώ από τους σύγχρονους φωτογράφους παρακολουθώ τους Andreas Gursky, Andreas Gefeller, Edward Burtynsky ανάμεσα σε αρκετούς ακόμα.
Η τέχνη της φωτογραφίας διαμορφώνει την καθημερινότητά σας; Ποιες αντιξοότητες αντιμετωπίζετε;
Η καλύτερη απάντηση σε αυτή την εξαιρετική ερώτηση έχει δοθεί από τον προαναφερθέντα Lewis Baltz σε μια συνέντευξή του με τον διευθυντή του Μουσείου Victoria and Albert του Λονδίνου.
Ο διευθυντής τον ρωτά «ποιο είναι το νόημα αυτής της ζωής;» και αμέσως διορθώνει «ζητώ συγνώμη, ακούστηκε πολύ βαρύ, εννοούσα πως καταφέρνετε να ζείτε ως καλλιτέχνης φωτογράφος;».
Ο Baltz απαντά: «το νόημα αυτής της ζωής είναι να καταφέρεις να φέρεις το βάρος της ύπαρξης με δύναμη, χάρη και ει δυνατόν χιούμορ. Η δεύτερή σας ερώτηση είναι πολύ πιο δύσκολη.»
Oι Έλληνες διαθέτουν εικαστική παιδεία κατά την γνώμη σας;
Περισσότερο από κάποιους λαούς και λιγότερο από άλλους. Και είναι απολύτως λογικό ανάλογα με την ανατροφή μας. Οι κάτοικοι του δυτικού κόσμου μεγαλώνουν μέσα σε μουσεία και πινακοθήκες, αντιθέτως οι κάτοικοι του μουσουλμανικού κόσμου απέχουν από οποιαδήποτε αναπαράσταση λόγω θρησκείας. Για άλλη μια φορά, τόσο γεωγραφικά όσο και πολιτισμικά βρισκόμαστε στη μέση.
Ποια τα επόμενα φωτογραφικά σας σχέδια και όνειρα;
Σχεδιάζω τις επόμενες εκθέσεις και εκδόσεις τόσο στην προσωπική όσο και την επαγγελματική φωτογραφία με μεθοδικότητα και συγκεκριμένο πλάνο. Μετά από μια μεγάλη περίοδο δυσκολίας, είμαι σε θέση να πω ότι ατενίζω το μέλλον με αισιοδοξία και πάλι μετά από πολύ καιρό.
Κύριε Γερόλυμπε, σας ευχαριστώ θερμά!
Κυρία Μακρή, εγώ σας ευχαριστώ!
O Γιώργης Γερόλυμπος (Παρίσι, Γαλλία 1973) σπούδασε Φωτογραφία στην Αθήνα και Αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη. Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιου του Λονδίνου και διδακτορικό στην Tέχνη και το Design στο Πανεπιστήμιου του Derby. Η δουλειά του δημοσιεύτεται στον Ελληνικό και διεθνή τύπο σε βιβλία και περιοδικά αρχιτεκτονικής και τοπίου, ενώ εκθέτει σε γκαλερί και μουσεία (με πλέον πρόσφατη συμμετοχή στην έκθεση Το Σώμα- Η Ψυχή- Ο Τόπος: Σύγχρονοι Έλληνες Καλλιτέχνες» στο Εθνικό Μουσείο Τεχνών του Πεκίνο στην Κίνα. Το 2008, με την υποστήριξη υποτροφίας του Ιδρύματος Fulbright, ολοκλήρωσε ένα οδοιπορικό στις ΗΠΑ, ταξιδεύοντας και φωτογραφίζοντας από τη μια ακτή ως την άλλη. Αποτέλεσε μέλος της Ελληνικής συμμετοχής στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία το 2012 και εκ νέου το 2014 ενώ από το 2007 και για μία δεκαετία υπήρξε ο επίσημος φωτογράφος της κατασκευής του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το 2013 συμμετείχε στην κυρίως έκθεση Παντού αλλά Τώρα της 4ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης σε επιμέλεια της Αdelina von Fürstenberg.
Το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Ορθογραφίες» εκδόθηκε από τις εκδόσεις Yale University Press και Εκδόσεις Μέλισσα και παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης τον Ιούνιο του 2017.
Ιστότοπος: http://www.yerolymbos.com
留言